Verschillende soorten katheters uitgelegd

Urologische katheters uitgelegd: soorten, toepassingen en aandachtspunten

Voor verpleegkundigen en patiënten 

Urologische katheters zijn onmisbare hulpmiddelen binnen de medische zorg. Ze maken het mogelijk om urine uit de blaas af te voeren wanneer iemand dit tijdelijk of blijvend niet zelfstandig kan. Zowel in de acute als langdurige zorg komen verpleegkundigen en patiënten hiermee in aanraking. Er zijn verschillende soorten katheters, elk met hun eigen toepassing, voordelen en aandachtspunten. In dit artikel bespreken we de meest voorkomende urologische katheters: intermitterende katheters, verblijfskatheters (urethraal en suprapubisch), en postoperatieve katheters. 

1. Intermitterende katheter (ook wel: eenmalige katheterisatie) 

Wat is het?
Een intermitterende katheter is een flexibele, steriele katheter die meerdere keren per dag handmatig in de plasbuis wordt ingebracht om de blaas volledig te ledigen. Na het gebruik wordt de katheter direct weggegooid. 

Toepassing
Deze vorm van katheterisatie wordt vaak ingezet bij patiënten met een neurogene blaas, bijvoorbeeld ten gevolge van multiple sclerose, een dwarslaesie of spina bifida. Ook bij chronische urineretentie zonder permanente katheterindicatie is dit een geschikte oplossing. 

Voordelen 

• Minder kans op infecties dan bij verblijfskatheters 

• Meer bewegingsvrijheid en zelfstandigheid 

• Behoud van normale blaasfunctie 

Aandachtspunten voor verpleegkundigen 

• Leer patiënten de juiste techniek aan (aseptisch of schone techniek, afhankelijk van de situatie) 

• Observeer tekenen van beschadiging of pijn bij inbrengen 

• Bespreek het juiste gebruik van glijmiddel of hydrofiele katheters 

• Stimuleer therapietrouw voor optimale blaasgezondheid 

2. Verblijfskatheter (urethrale katheter) 

Wat is het?
Een verblijfskatheter, ook wel een Foley-katheter genoemd, is een flexibele katheter die via de plasbuis in de blaas wordt ingebracht. Deze blijft voor langere tijd op zijn plaats dankzij een ballon die in de blaas wordt opgeblazen. De urine wordt continu afgevoerd naar een opvangzak. 

Toepassing 

• Acute of chronische urineretentie 

• Ernstige incontinentie bij bedlegerige patiënten 

• In de palliatieve zorg 

• Monitoring van urineproductie bij ernstig zieke patiënten 

Voordelen 

• Continue drainage van urine 

• Gemakkelijk voor monitoring in de kliniek 

• Comfortabel voor patiënten die zelf niet kunnen katheteriseren 

Aandachtspunten voor verpleegkundigen 

• Controleer dagelijks de noodzaak van de verblijfskatheter 

• Voorkom urineweginfecties door goede hygiëne 

• Gebruik een gesloten opvangsysteem 

• Let op tekenen van lekkage, blaaskrampen of verstopping 

Voor patiënten
Langdurig gebruik kan leiden tot ongemakken zoals blaaskrampen, infecties of ongemak bij beweging. Goede instructie en voorlichting zijn essentieel. 

3. Suprapubische katheter 

Wat is het?
Een suprapubische katheter is een verblijfskatheter die via een kleine opening in de onderbuik (net boven het schaambeen) rechtstreeks in de blaas wordt ingebracht. Deze katheter wordt chirurgisch geplaatst onder steriele omstandigheden. 

Toepassing 

• Bij langdurige katheterisatie wanneer een urethrale katheter niet wenselijk of mogelijk is 

• Bij mannen met prostaatafwijkingen 

• Bij patiënten met beschadigde of gevoelige urethra 

• In de palliatieve zorg voor meer comfort 

Voordelen 

• Minder risico op urethrale schade of infectie 

• Comfortabeler bij langdurig gebruik 

• Vermindert incontinentie-geur en huidproblemen 

Aandachtspunten voor verpleegkundigen 

• Dagelijkse verzorging van het insteekkanaal 

• Controleer op lekkage, irritatie of infectie rond de insteekopening 

• Laat patiënten weten dat ze met deze katheter meer bewegingsvrijheid kunnen hebben 

4. Postoperatieve katheter 

Wat is het?
Een postoperatieve katheter is meestal een verblijfskatheter die tijdelijk wordt geplaatst na een chirurgische ingreep, bijvoorbeeld aan de blaas, prostaat of buikorganen. Het doel is de blaas tijdelijk rust te geven of urineverlies onder controle te houden tijdens het herstel. 

Toepassing 

• Na een prostaatoperatie (bijvoorbeeld TURP) 

• Blaas- of gynaecologische chirurgie 

• Grote buikoperaties waarbij blaasfunctie tijdelijk verstoord is 

Voordelen 

• Helpt urine goed af te voeren na de ingreep 

• Voorkomt overrekking van de blaas 

• Maakt monitoring van bloeding of urineproductie mogelijk 

Aandachtspunten voor verpleegkundigen 

• Controleer kleur en hoeveelheid urine (zeker bij hematurie) 

• Spoel de katheter zo nodig bij stolsels 

• Verwijder de katheter tijdig volgens protocol om blaasfunctie te stimuleren 

Algemene aandachtspunten bij kathetergebruik 

Voor zowel verpleegkundigen als patiënten is het belangrijk om alert te zijn op: 

• Urineweginfecties (UTI): Verhoogd risico bij verblijfskatheters. Let op koorts, troebele urine en blaaspijn. 

• Lekkage: Kan wijzen op verstopping of spasmen. 

• Comfort en mobiliteit: Goede fixatie van de katheter voorkomt trekken en ongemak. 

• Psychosociaal aspect: Schaamte of onzekerheid komt vaak voor. Een open en empathische benadering helpt patiënten zich prettiger te voelen. 

Conclusie 

Urologische katheters zijn waardevolle hulpmiddelen in uiteenlopende zorgsituaties – van kortdurend postoperatief gebruik tot langdurige ondersteuning bij chronische aandoeningen. Voor verpleegkundigen is kennis van de verschillende typen katheters essentieel om veilige, persoonsgerichte zorg te bieden. Voor patiënten is goede voorlichting belangrijk om vertrouwen en zelfstandigheid te bevorderen. 

Een juiste katheterkeuze, correcte toepassing en zorgvuldige nazorg maken het verschil in comfort, veiligheid en kwaliteit van leven voor de patiënt. 

Meer informatie over katheters en wat er beschikbaar is op onze webshop klik hier.