Hoe kies je de juist katheter voor jouw situatie

Elke patiënt is anders. Daarom is overleg tussen patiënt, arts en verpleegkundige essentieel. Wat medisch gezien de beste oplossing lijkt, is niet altijd wat voor de patiënt het prettigst voelt. Persoonlijke voorkeur, levensstijl en dagelijkse routine spelen een grote rol.

Hoe kies je de juiste katheter voor jouw situatie?

Informatie voor patiënten én zorgverleners 

Het kiezen van de juiste katheter is essentieel voor het comfort, de veiligheid en de kwaliteit van leven van de patiënt. Er is geen one-size-fits-all oplossing: de keuze voor een katheter hangt af van de medische situatie, de duur van het gebruik, de fysieke mogelijkheden van de patiënt en het risico op complicaties zoals infecties of irritatie. 

In dit artikel bespreken we de belangrijkste factoren die meespelen bij het kiezen van een geschikte katheter. Of je nu verpleegkundige bent of zelf katheterisatie moet ondergaan, deze gids helpt je om bewuste en goed geïnformeerde keuzes te maken. 

 

Waarom katheteriseren? 

Een katheter is een medisch hulpmiddel dat wordt gebruikt om urine af te voeren wanneer dit niet op natuurlijke wijze mogelijk is. Katheterisatie kan tijdelijk of langdurig nodig zijn, bijvoorbeeld: 

• Bij acute of chronische urineretentie 

• Bij neurologische aandoeningen zoals MS of een dwarslaesie 

• Na een operatie 

• Bij ernstige incontinentie 

• Ter ondersteuning in de palliatieve zorg 

Afhankelijk van de situatie zijn er verschillende kathetertypes beschikbaar. Elk type heeft zijn eigen voor- en nadelen. 

 

De belangrijkste kathetertypes 

1. Intermitterende katheter (eenmalige katheterisatie) 

Voor wie?
Patiënten die niet zelfstandig kunnen uitplassen, maar bij wie de blaasfunctie nog aanwezig is. Denk aan mensen met een neurogene blaas of vrouwen met een verzakking. 

Waarom kiezen? 

• Minder kans op infecties dan bij een verblijfskatheter 

• Je behoudt controle over het plassen 

• Geschikt voor mensen die zichzelf kunnen katheteriseren of hierbij hulp hebben 

Belangrijk om te weten 

• Vereist een zekere handvaardigheid 

• Regelmatig gebruik is essentieel (meestal 4–6 keer per dag) 

• Er zijn verschillende modellen: standaard, compact, hydrofiel of met ingebouwd opvangzakje 

 

2. Verblijfskatheter via de plasbuis (urethrale katheter) 

Voor wie?
Patiënten die langdurig of continu urineafvoer nodig hebben, bijvoorbeeld na een operatie of bij ernstige incontinentie. 

Waarom kiezen? 

• Urine wordt continu afgevoerd naar een opvangzak 

• Geen actieve handeling van de patiënt vereist 

• Handig bij monitoring van urineproductie in het ziekenhuis 

Belangrijk om te weten 

• Verhoogd risico op urineweginfecties bij langdurig gebruik 

• Dagelijkse zorg en hygiëne zijn essentieel 

• Niet ideaal voor mensen die mobiel willen blijven 

 

3. Suprapubische katheter 

Voor wie?
Patiënten die langdurig gekatheteriseerd moeten worden en bij wie een verblijfskatheter via de plasbuis niet mogelijk of oncomfortabel is. 

Waarom kiezen? 

• Wordt via de buikwand direct in de blaas geplaatst 

• Minder kans op urethrale schade of infecties 

• Comfortabeler voor langdurig gebruik 

• Makkelijker bij seksuele activiteit of bij decubitusrisico 

Belangrijk om te weten 

• Wordt geplaatst via een kleine chirurgische ingreep 

• Regelmatige verzorging van het insteekpunt nodig 

• Meestal geschikt voor meer ervaren zorgomgevingen of thuiszorg 

 

4. Postoperatieve katheter 

Voor wie?
Patiënten die net een operatie aan de blaas, prostaat of buikorganen hebben ondergaan. 

Waarom kiezen? 

• Tijdelijke ondersteuning van de blaasfunctie tijdens herstel 

• Mogelijkheid tot spoelen bij bloed of stolsels 

• Preventie van overrekking van de blaas na narcose 

Belangrijk om te weten 

• Wordt meestal automatisch verwijderd zodra het veilig is 

• Zorgvuldig monitoren van urineproductie en kleur is nodig 

 

Waar moet je op letten bij het kiezen? 

De juiste keuze hangt af van meerdere factoren. Hieronder de belangrijkste afwegingen voor verpleegkundigen en patiënten: 

A. Duur van het kathetergebruik 

• Kortdurend (bijv. operatie): verblijfskatheter via de plasbuis 

• Langdurig: suprapubische katheter of intermitterende zelfkatheterisatie 

B. Zelfredzaamheid van de patiënt 

• Zelfstandig katheteriseren mogelijk? Dan is intermitterende katheterisatie vaak de eerste keus 

• Beperkte mobiliteit of cognitieve problemen? Dan is een verblijfskatheter meestal praktischer 

C. Risico op infecties 

• Bij verhoogd infectierisico is intermitterende katheterisatie veiliger 

• Suprapubische katheters geven minder infectierisico dan verblijfskatheters via de urethra 

D. Comfort en levenskwaliteit 

• Suprapubische katheters zijn comfortabeler op de lange termijn 

• Eenmalige katheterisatie geeft meer bewegingsvrijheid en een gevoel van controle 

E. Anatomische of medische beperkingen 

• Bij een vernauwde plasbuis, prostaathypertrofie of vaginale verzakking is intermitterende of suprapubische katheterisatie vaak de beste keuze 

 

Overleg en maatwerk 

Elke patiënt is anders. Daarom is overleg tussen patiënt, arts en verpleegkundige essentieel. Wat medisch gezien de beste oplossing lijkt, is niet altijd wat voor de patiënt het prettigst voelt. Persoonlijke voorkeur, levensstijl en dagelijkse routine spelen een grote rol. 

Bij twijfel wordt vaak gestart met intermitterende katheterisatie, omdat dit de minst ingrijpende optie is. Als dit niet haalbaar is of complicaties geeft, kan men overstappen op een verblijfskatheter of suprapubische katheter. 

 

Tot slot 

De juiste katheter kiezen is geen eenmalige beslissing. Het is een proces dat mee evolueert met de gezondheidstoestand, wensen en mogelijkheden van de patiënt. Goede communicatie en regelmatige evaluatie van de situatie zijn hierbij cruciaal. 

Voor patiënten is het belangrijk om goed geïnformeerd te zijn, vragen te durven stellen en samen met de zorgverlener te zoeken naar de best passende oplossing. Voor zorgverleners is het essentieel om zowel klinisch als menselijk naar de situatie te kijken: de beste katheter is degene die werkt én past bij het leven van de patiënt. 

 

Wil je meer van onze katheters weten kijk dan op onze webshop: